Hareket, sinir sisteminin önemli işlevlerinden biridir. Normal hareketler için, kasların güç ve kıvamının sağlıklı olması ve birbirleriyle eşgüdüm içinde çalışması gereklidir. Hareketi başlatan uyarı, beyin kabuğu ve beyin sapından doğar, eşgüdüm beyincik ve diğer sistemler tarafından sağlanır. İleti omurilik ön bölüm hücrelerine taşınır. Buradan doğan emirler ise çevresel sinirler ile kaslara geçer.
Serebral palsi (SP), vücut hareketlerini ve kasların uyumlu kullanımını etkileyen bir grup bozukluğa verilen addır. Sorun hareketin merkezi oluşum ve kontrolünün bozulmasıdır. Buna bağlı olarak gelişen uygunsuz kasılmalar kasların istemli hareketi ve koordinasyonunu önler.
Nasıl Oluşur?
Beyin gelişiminin erken dönemindeki (gebelik-ilk 2-3 yıl) beyne zarar veren herhangi bir olay SP tablosu ile sonuçlanabilir. Başlıca etkenler;
- Oksijen yetersizliği
- İnfeksiyonlar, menenjit
- Kanama
- Travma
- Beynin gelişimsel anomalileri
- Metabolik hastalıklardır.
Sıklığı Nedir?
Her 1000 doğumdan 2-3’inde görülür. Kız-erkek farkı yoktur.
Kalıtsal Bir Hastalık mıdır?
Altta yatan neden ailevi bir hastalıksa (gelişimsel anomali, metabolik hastalık gibi) diğer çocukta tekrarlayabilir. Genelde bu oran düşüktür.
Hangi Şekilde Görülür?
2 gurupta incelenir:
A- Hareket bozukluğuna göre
– Spastik serebral palsi:
– Atetoid serebral palsi:
– Ataksik serebral palsi:
B-Etkilenen kol, bacak sayısına göre;
-Kuadripleji (tetrapleji): 2 kol ve 2 bacak etkilenmiş
-Dipleji: Bacaklar kollardan daha fazla etkilenmiş
– Hemipleji: Vücudun yarı kısmı etkilenmiş
Zorluk Alanları Nelerdir?
Kasların istemli hareketinde bozulma sonucu; kaba motor-ince motor becerilerde gerilik, denge bozukluğu ve istemsiz hareketler gelişir.
Ek Sorunlar Nelerdir?
-Algılama zorluğu, dikkat eksikliği ve öğrenme güçlükleri
-Epilepsi: En çok spastik tetraparezi ve hemiparezili çocuklarda görülür.
-Beslenme, sindirim güçlükleri: Çiğneme ve yutma güçlükleri, ağızdan salya akması, mideden geri kaçış, kabızlık başlıca sorunlardır.
-İdrar-dışkı kontrolünde sorunlar
-Ortopedik sorunlar: kasların devamlı istemsiz kasılması ve artan kemik boyu sonucu eklemlerde kalıcı bozukluklar gelişir.
-Görme-işitme ile ilgili sorunlar
Ne Zaman Hekime Başvurulur?
–İlk yıl içinde temel motor basmaklara zamanında ulaşmıyorsa
-Normalden daha gevşek ya da sert kasları varsa
-İstemsiz gövde-kol-bacak, bükülmeleri
-Tekrarlayıcı ağız ve dil kasılmaları varsa
-Çok kolay uyartılan, çok huzursuz bebek ise hekime başvurulmalıdır.
Serebral Palsi Önlenebilir mi?
Serebral palsinin %100 önlenmesi şu anki bilgilerimize göre mümkün değildir. Ancak annenin gebelik süresinde iyi beslenmesi, düzenli takiplerinin yapılması, erken doğumun önlenmesi ve anne bakımının, doğum ve yenidoğan bakım koşullarının iyileştirilmesi,
kısmen SP’yi önleyebilir.
Serebral Palsinin Tedavisi Var mı?
Sadece destek tedavisi vardır. Bu alanda fizyoterapi, bireysel eğitim ve konuşma tedavisi en önemli seçeneklerdir. Fizyoterapi riskli bebeklerde erken süt çocukluğu döneminde başlanmalıdır. Tedaviye erken başlamanın amaçları; istenmeyen kasılmaları önleme, doğru duruş şekillerini öğretilmesi, çocuğun kendi vücudunu hissetmesi, ileride gelişebilecek eklem sertliklerini önleme ve normale yakın hareket özelliklerini kazandırmaktır.
Kasların aşırı sertliğini giderici kas gevşetici ilaçlar, botulinum toksin enjeksiyonları ve baklofen pompa tedavisi uygun zamanlama ile fizyoterapiyi kolaylaştırıcı yöntemlerdir.
Ortopedik girişimler yumuşak sokuya yönelik kasları gevşetme teknikleri ve tendon yer değiştirme ya da kalça çıkığı gibi eklem sorunlarına yönelik daha radikal ameliyatlardan oluşmaktadır.
Beklentilerimiz ne olmalı?
-Çocuğunuzu sağlıklı yaşıtları ile kıyaslamayın.
-Onun da kendine göre bir gelişim çizgisi olduğunu akılda tutun.
-Sizin için önemsiz görünün bir iş, onun için ciddi zaman ve enerji harcayarak gerçekleştirilebilir.
-En iyi koşullarda bile %20 olgu yürüyemez ve zeka geriliği ciddidir.