Uzm.Fizyoterapist Gülsün GÜREL
* Bebeğinize daima gülümseyerek bakın ve onu çok okşayın.
İlk aylar annenin dokunuşuna çok ihtiyacı vardır.Anne karnında olağanüstü konforlu bir yaşamı olan bebekler, dış dünyaya çıkınca ruhsal olarak bocalayabilir ve yalnızlık duygusuna kapılabilirler. Güven duyguları anne ve babanın ilgisi ve dokunması ile gelişir, normalleşir. Hayatımızın özellikle ilk 6 ayında aldığımız güven duyguları yaşamımız boyunca bize olumlu bir şekilde döner.
* Beslerken göz teması kurun ve bir elini tutun ya da alnını, saçlarını sıvazlayın, gülümseyin
Bu gülümseme, onun varlığından memnun olduğunuza, onu sevdiğinize, onu kabul ettiğinize dair bebeğinize güzel bir mesaj olacaktır. Böylelikle, kendine ait değer ve güven duygularının temelini atmış olacaksınız.
* Sırtüstü yatağa uzanın. Bebeğinizi göğsünüze yüzüstü yatırın
İlk aylar bu pozisyonda sırtını sıvazlayın, yavaş yavaş konuşun, ona iltifatlar edin,
sonraki aylar başını kaldırıp size bakması ve daha sonraları elleri üzerinde kalkıp size bakması için onu cesaretlendirin. (fizyoterapistiniz zamanlama konusunda sizi yönlendirecektir ) Bu tensel yakınlık ona anne karnındaki güvenli, huzurlu ortamı anımsatacak ve bebeğiniz mutlu olacaktır.
* Gün içinde onun en çok sevdiği, mutlu olduğu şeyleri tekrarlamaya çalışın.
Şarkılar söyleyin, kucağınıza alıp dans edin, bir müzik eşliğinde ritmik hareket ettirin, oyun oynayın, ilgi gösterin, gezdirin. Hayatımızın ilk başlarında hafızamıza kaydedilen mutlu anlar yetişkin dönemlerimizde bize yardımcı olur.
* Banyodan sonra kurulanma, giydirme süresini sevgi seansına çevirin.
Ellerinizi vücudunda ahenkli bir şekilde dolaştırarak masaj yapın ve bu sürede ona güzel sözler ve şarkılar söyleyin. Hem vücut farkındalığı hem ruh sağlığı için yararlıdır. Herhangi bir problemi olsun ya da olmasın dokunarak yapacağınız uyarılar, vücut bütünlüğünü fark etme ile beraber beynin gelişmesini olumlu yönde uyararak bebeğinizde düzgün ve anlamlı bedensel hareketlerin oluşmasına yardım ederler.
*Banyodan sonra, bebeğinizi çok kısa sürelerle farklı sıcaklıklardaki havlulara sarın.
Önce orta sıcaklıktaki bir havluya (1&2 dak.) sonra orta soğukluktaki bir havluya sarın (1&2 dk) sonra tekrar orta sıcaklıktaki havluya sararak bitirin. Beden farkındalığı için yararlıdır.
* Mümkünse, çıplakken değişik zeminlere yatırın.
Çıplak yatıramıyorsanız, sadece kollarının ve bacaklarının çıplak olması da yeterlidir. Bu halde bebeğinizin saten bir çarşafa, havluya, battaniye gibi değişik zeminlere temasını sağlayın.
Pratik olarak bunu altını değiştirirken uygulayabilirsiniz.
* Ellerini, bacaklarını, vücudunu eliniz ile sıkıştırarak(mıncıklayarak) uyarın.
Kollarını nazikçe açın kapatın, ayaklarını gövdesine doğru itin-çekin. Beynimizde uzuvlarımızın haritası vardır, dışarıdan böylesi uyarılar göndererek hareketin oluşması için
istekte bulunmuş, davet etmiş oluruz. Böylelikle beynimiz anlamlı, güzel hareketlerin oluşması için (motor planlama) motive edilmiş olur.
* Bazı hareketleri pasif olarak SİZ başlatın.
Örneğin; elini ağzına siz değdirin, bunu birkaç kez tekrar edin.Sonra onun yapması için bekleyin.Yapamıyorsa, vazgeçmeyin, oyuna onun için siz devam edin. Bu onun hoşuna gidebilir.
Yapamadıkları konusunda anlayışlı ve sabırlı olmanız bebeğinize daha pozitif yaklaşmanıza yardımcı olacaktır.
*Eline oyuncağı vermeden önce, oyuncağı avuç içine değdirin ve sonra orta hatta (vücudun ortasında) yakalatmaya çalışın.
Her iki eline vereceğiniz oyuncağı orta hatta birbirine vurarak oynamasını sağlayın, (ilk önceleri siz yaptırın sonra onun devam etmesini bekleyin, yapamıyorsa tekrar siz yaptırın). Orta hat çalışmaları fizyoterapide beynin gelişimi için değerlidir.
Eline verdiğiniz oyuncakların değişik yüzeyleri olmalı. Pütürlü, düz, sert, yumuşak gibi. Değişik ısılarda küçük havluları eline tutturabilir ya da elleri ve ayaklarını tolere edebileceği ısılarda bir soğuk, bir sıcak şeklinde yıkıyabilirsiniz. Bebeğiniz bu uygulamadan korkuyorsa yapmayınız.
* El bileklerine değişik renklerde kurdeleler, ipler bağlayın.
Kırmızı , mavi gibi belirgin renkler kullanın. En az hareket hangi tarafta ise bunları o tarafa bağlamayı tercih edin. Örneğin, sağ elini kullanamıyorsa sağ el bileğine, her iki elini de kullanamıyorsa, her iki eline de bağlayabilirsiniz.(Boncuk vs. yutabileceği şeyler kullanmayınız)
* Ayak bileklerine değişik renklerde ilgisini çeken patikler, çoraplar çıngıraklı oyuncaklar giydirin.
Ayaklarını kaldırıp bebeğinize gösterin. Ayaklarını itin, çekin hareket ettirerek oyuncakların ses çıkarmasını sağlayın. Sonra onun yapmasını bekleyin, yapamıyorsa siz oynayın, bir başka sefer tekrar deneyin. Ayaklardaki hareketi başlatmak için etkilidir.
* Dudaklarına, ağız köşelerine parmaklarınız ile dokunun .
İlk aylarda ağız köşelerine dokunduğunuz zaman, bebeğiniz refleks olarak ağız köşesini ve başını uyarılan tarafa çekecektir. Parmağınızla dudaklarını ve hatta temiz bir elle ağzının içini, damağını, dudak ile diş arasındaki boşluğu hafif onu rahatsız etmeyecek şekilde sıvazlayın. Ağız çevresi ve içi ile yapacağınız dokunma tarzındaki duyusal uyaranlar, çiğneme, yutkunma ve konuşma aktivitelerini uyarırlar.
* Onunla konuşun
Bebeğinizle onun gözlerine bakarak yapacağınız konuşmalar, hem konuşmayı uyarır hem de önemsenme, değer verilme, kabul görme gibi olumlu ruhsal süreçleri başlatır. Çoğunlukla o da birtakım sesler çıkartarak bu sohbete katılmaya çalışır. Hemen çıkarttığı sesi yakalayarak sohbeti uzatmaya çalışın, ağız hareketlerinizi görmesini sağlayın. (öylemi, sonra, ne oldu, aferim sana, tamam,peki, çok tatlısın gibi) Sizin konuşmanızdan ya da sorunuzdan sonra onun cevabını bekleyin, onu cesaretlendirin.
* Dönme, emekleme, yüzüstü baş kaldırma
Bu hareketleri değişik zeminlerde .(havlu, battaniye, saten gibi) ve mümkünse çıplak olarak yaptırınız. Beden algısı ve hareketin planlanması için faydalıdır.
* Kucağınıza alıp yukarı kaldırın, yavaşça hoplatın.
Anne ve babanın bu oyunu yapması hem güven hissini geliştirir hem korkularını yenmesine yardımcı olur. Duyusal olarak uyarılan bebeğinizin denge gelişimi için de etkilidir. Kasılması olan bebeklerde eğer kasılmada bir artış oluyor ve çok korkuyorsa yapmayınız. Bunun yerine bir çarşafın içine koyup yavaşça sallayabilir ve çarşafın içinde küçük, küçük hoplatabilirsiniz.
* İlk altı ay (bazen bu süre uzayabilir) yatağını onu rahatça görebileceğiniz bir yere yerleştiriniz.
İlk aylar yatağını, odanızda ve onu rahatça görebileceğiniz bir konuma alın. Eğer bebeğinizde başını tek tarafta tutma eğilimi var ise, örneğin hep sağda tutuyorsa, başını sola çevirmek zorunda kalacak şekilde yatağına yatırın. Oyuncaklarını sol tarafa koyun, başını sola çevirebilecek konumda besleyin.
* Sık sık yatağınıza alın.
Anne ve baba arasında yatmak güven duygusunu geliştirdiği gibi, başını sağa sola çevirmesini ve hatta dönmesini uyaracaktır.
* Sallanan sandalyede yavaşça sallanarak ona şarkılar söyleyin.
Hem duyusal olarak uyarılacak hem sakinleşecektir.Kasılmaları olan çocuklar için de kasılmaları (spastisite) azaltan etkisi olduğu düşünülmektedir.
* Bol bol müzik dinletin.
* Çocuğunuza her şeyi, hayatı sizler öğreteceksiniz.
Sakinleşmeyi de siz öğretebilirsiniz. Çok huzursuz olduğu zamanlar yalnız bırakmayın,daha önce de anlatıldığı gibi kucağınıza alarak kulağına yavaşça şarkılar mırıldanın, onu okşayın.Sevgi ile okşamanın başlıca terapilerden biri olduğunu unutmayın.
* Hareket problemi olan bebeklerin kucakta taşınma şekilleri değişik pozisyonlarda, onun postürünü destekleyici ve düzeltici şekilde olmalıdır.
Bu konularda deneyimli fizyoterapistler sizi yönlendireceklerdir.
* Herhangi bir nedenle bebeğinizin hareket sisteminde bir problem oluşmuş ise çocuklar konusunda deneyimli ve bu alanda özelleşmiş fizyoterapistlerden yardım almalısınız.
* Fizyoterapi eğitimi almak zorunda olan çocukların rehabilitasyon programlarının yürütülmesinde anne ve babanın önemi yadsınamaz.
Bazen işler yolunda gitmeyebilir. Böyle anlarda eşler arasındaki dayanışma ve paylaşım, zorlukları azalttığı gibi çocuğun gelişmesi için son derece önemli olan güvenli ve huzurlu ortamı sağlamış olur.
Özellikle ilk çocuklarında sağlık problemi ile karşılaşan genç anne ve babaların her türlü şartı zorlayıp kendi aralarındaki güven ve paylaşım ortamını bir an evvel sağlamaları gerekmektedir.
Bunun için çocuklarının rehabilitasyonunu üstlenen ekipten yardım alma konusunda açık ve hazır olmaları yeterli olacaktır.